Fatma Ayata Başural, eğitimci, sivil toplum gönüllüsü, eylemcisi, yaşamını başkalarının mutluluğu için geçirmeye çalışmış az sayıda insandan biri. Yaşamının ilerlediği süreçlerde, yazmaya, duygularını, düşüncelerini yazarak başkalarıyla paylaşmaya yönelmiş, paylaşımcılığı seven bir insan.
“Anılar / Gonoşinepe*” adlı yapıtında, yoksul, doğal koşullarla kuşanmış, kapalı bir Karadeniz köyünde başlayan yaşamının, çocukluk, gençlik, sonra öğretmenlik yılları anılarını, Türkçe, Lazca dilleriyle anlatmış.
Ülkelerin gerçek tarihlerinin yazılmasında, anı türünün önemli bir yeri, katkısı var. Devletlerin dayatmacı, kurgulanmış bilgileriyle yazılmış tarihlerin ötesine geçerek, ülkelerin, insanlığın gerçek yaşanmışlığını yazmak, anlamak isteyenler için, anı yazımlarından yararlanılması gerekmekte. Fatma Ayata Başural’ın bu yapıtı, ülkemizin gerçek tarihini yazmak isteyenler için katkı sağlayacak bir yapıt.
Yapıtta, kırsal kesim insanının yaşam algıları, gelenek göreneklerin, yerel kültürün insanları nasıl biçimlendirdiğine ilişkin bilgiler var.
Yönetim merkezine uzak, ancak yönetimden beklentileri olan insanların, devlet yönetiminden ne anladıklarının, devletten beklentilerinin, binlerce yıllık yaşam deneyimlerinin biriktirdiği yönetim algılarının gözlemlerini yapmış yazarımız.
Lazca, eski bir dil olmasına karşın, yazınımıza yeni girmeye başlayan bir dil. Yaşadığımız toprakların farklı kültürlerinden biri. Kültürel bir zenginliğimiz. Özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, bu dili, ana dil olarak konuşan, günlük yaşamlarında kullanan insanlarımız var.
Ülkede farklı dillerin kullanılması, birer kültürel zenginlik göstergesi. Kültürler, bilgi farklıklarla, öteki olanlarla çoğalır, güzelleşir, zenginleşir. Toplumlarda konuşulan diller, bu gerçekliğin en somut örnekleri. Anılar Gonoşinepe adlı yapıt, kültürel, dilsel zenginliğimizin artmasına yardımcı olacak yapıtlardan biri olmuş.
Bilimin ulaşamadığı yörelerde, el yordamıyla yaşayan insanların, gelenek-göreneklerin kıskacında nasıl çileler çektiği, yaşadığı somut örneklerle anlatılmış bu yapıtta.
Kendileri kentlere gelmiş, beyinleri kırsal kültürün daracık sokaklarında kalmış insanların, yaşamın zorlu, acımasız koşullarında, nasıl sarsıldıkları, karmaşık yaşamlar sürdükleri yapılan gözlemler arasında.
Yapıtta, ülkemizde yaşayan farklılıklarla ilgili gözlemler, araştırmalar yapmak isteyenler için ilginç bilgiler var.
Fatma Ayata Başural, doğup büyüdüğü kasabayı anlatırken, yoksul Anadolu insanının, özellikle kadınların çileli yaşamlarını gözler önüne seriyor. Kırsal kesimde yaşayan insanların yaşamlarından kesitler sunuyor. Ülkemizdeki sorunları, çarpıklıkları sorgulamaya çalışıyor. Bu çalışmasıyla ülkemizin tarihine önemli notlar düşmüş bulunuyor.
--------------------------------------
*Ayata Başural, Fatma, Anılar Gonoşinepe, Çıkrık Yayınları, İstanbul, 2021
