Kitle iletişim araçları bir toplumun gözü, kulağı, dili, dokunma, tat alma duyusu organları işlevi görür. Bu özgürlüğünün olmadığı ülkelerde yaşayan insanların dilleri tutuk, kulakları sağır, gözleri görmez, dokunma, tat alma duyuları işlevini yitirmiş demektir.
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün her yıl, Dünya’nın 180 ülkesinde, basın özgürlüklerini araştırarak raporlamakta. 2022 yılında yayınlanan rapora gör Türkiye Cumhuriyeti’nin, 180 ülke sıralamasında 149. sırada yer aldığı açıklandı. Sıralamadaki yerimiz, sevinebileceğimiz, onurlanabileceğimiz bir yer değil, üzüleceğimiz, utanmamız gereken bir yer.
Sözü edilen raporda ülkemizle ilgili sunulan bilgilerin özeti şöyle:
“Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde 2005 yılında 98'inci sırada yer alan Türkiye, Avrupa Birliği reform süreciyle çelişen bir biçimde listedeki yerini giderek kaybetmiş; haberciliğe dönük yoğun ve çeşitli baskılar nedeniyle 2010 yılında 138, 2015'te 149, 2020'de 154'üncülüğe gerilemişti.
Geçen yıl, yakınındaki ülkelerdeki kötü gidiş nedeniyle listede bir sıra öne çıkan Türkiye, son bir yılda ise gazetecilere yönelik şiddete karşı yapılan kitlesel eylemler, hak aramalarda yaşanan kimi kazanımlar, "baskıda aşırıya kaçıldığı" görüşüyle bazı mahkemelerden çıkan olumlu kararlar ve gazetecilere dönük tutuklamaların azalma göstermesi sayesinde 149'uncu oldu.
Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nin 2022 yılı sonuçlarına göre 180 ülkeden 8'inde özgürlük durumu "iyi", 40'ında "tatmin edici", 62'sinde "sorunlu", Türkiye'nin de aralarında olduğu 42 ülkede "kötü", 28 ülkede ise "çok kötü" kategorisinde bulunuyor.
Türkiye Cumhuriyeti’nde basın özgürlüğü iyi değil. Kendisinde daha kötü durumda olanlar yanında, 180 ülke içinde, 149. Sırada yer alıyor”.1
RSF’nın raporunda ülkemizin basın özgürlüğündeki durumunun “kötü” olarak tanımlandığı görülmekte. Yaşayarak gözlediğimiz, yakından tanık olduğumuz bu sorunun uluslararası bir kurum tarafından gözlendiğini, kanıtlandığını görüyoruz.
Bizden daha kötü olan ülkeler de var.
28 ülkede medya özgürlüğü durumunun "çok kötü" kategorisinde yer aldığı RSF Endeksi’nde, 2021 Şubatı'ndaki darbe sonucu medya özgürlüğünün 10 yıl geriye gittiği Myanmar (176), Çin (175), Türkmenistan (177), İran (178), Eritre (179) ve Kuzey Kore (180) son sıralardaki ülkeler olurken, RSF’ye göre basın özgürlüğünde liderlik Norveç’in”.2
İHD Genel Merkezi ve İstanbul Şubesi tarafından “Dünya Basın Özgürlüğü Günü” yapılan açıklamada: “Demokrasinin, düşünce ve ifade özgürlüğünün, haber alma, haber verme ve gerçeği bilme hakkının olmazsa olmazı diye tanımlanan basın özgürlüğü ve basın özgürlüğüne uygun faaliyet sürdürmek isteyen medya organları ve gazeteciler, tüm dünyada despot, baskıcı yönetimler tarafından her geçen gün daha da fazla baskıya maruz bırakılıyorlar. Ve basın özgürlüğü, Türkiye’de en çok ihlal edilen özgürlük alanlarından biri”3 değerlendirmesi yapıldı.
Türkiye Gazeteciler Sendikası, Dünya Basın Özgürlüğü Günü nedeniyle yaptığı açıklamada şu acı gerçekleri ortaya koymuş bulunmakta:
“TGS, 2021-2022 Basın Özgürlüğü Raporu’nu; 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde açıkladı. Avukat Ülkü Şahin ve Mesleki Haklar Uzmanı İlyas Coşkun’un hazırladığı 64 sayfalık raporda öne çıkan başlıklar şöyle:
“-Gazeteciler toplam 75 yıl 5 ay 26 gün hapis cezasına mahkûm edildi.
-128 davada 273 gazeteci yargılandı.
-60 gazeteci hakkında soruşturma açıldı.
-57 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı.
-32 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.
-31 gazeteci toplamda 52 gün gözaltında kaldı.
-54 haber sitesine ve 1355 haber içeriğine erişim engellendi.
-RTÜK marifetiyle televizyon ve radyolara toplam 10 milyon 427 bin 902 TL para cezası verildi.
-559 basın kartı iptal edildi. Basın İlân Kurumu gazetelere toplam 25 gün ilân kesme cezası verdi.
-Hürriyet, Halk TV ve FOX TV işverenlerinin itirazı nedeniyle 1400 medya çalışanının toplu sözleşme hakkı engellendi. 26 gazeteci hala cezaevinde tutuluyor.” 4
Bu veriler, ülke dışında olduğu gibi, ülke içinde de durumumuzun içler acısı olduğunu göstermekte
Daha kötülere bakıp sevinme yerine, daha iyilere bakarak bunlara öykünme, kendi somut durumumuzu görerek çözüm üretme zorunluğumuz var.
---------------------------------------------
1. https://t24.com.tr/haber/rsf-2022-dunya-basin-ozgurlugu-endeksi-kutuplasmada-yeni-cag,1031764
2. http://artigercek.com/haberler/3-mayis-dunya-basin-ozgurlugu-gunu-turkiye-149-sirada
3. https://www.ihd.org.tr › tag › 3-mayis
4. Gazete Duvar.com.tr İnternet Gazetesi, Türkiye Gazeteciler Sendikası: Bir yılda 273 gazeteci yargılandı, 03.05.2022
