Anayasa Komisyonu Üyesi, CHP İstanbul Milletvekili, Anayasa Hukuku Profesörü Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu, Erdoğan’ın 3. kez yeniden aday olup olamayacağını ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
'ÜÇÜNCÜ KEZ ADAY OLAMAZ ANCAK...'
Haziran 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri veya seçimlerin daha önceki bir tarihte yenilenmesi varsayımına göre, 2014 ve 2018 seçimlerinde Cumhurbaşkanı seçilen kişinin, yeniden aday olmasının ne anlama geldiğini anlatan İbrahim Kaboğlu, “Madde 101/2’ye göre bu sorunun yanıtı açık: Görevdeki Cumhurbaşkanı, 3. kez aday olamaz. Ancak, bu kesin kurala, 2017 Anayasa değişikliği sırasında 'koşula bağlı' bir istisna getirildi."
Kaboğlu, "Cumhurbaşkanlığı seçimleri, üç koşuldan birinin gerçekleşmesi durumunda yapılır" dedi. Bu 3 koşul ise şöyle:
- Görev süresi erdiğinde
- Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verir ise
- Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) seçimlerin yenilenmesine karar verirse. Bunun koşulu üçte iki çoğunluktur.
Kaboğlu şöyle devam etti: "Şu hâlde, Ağustos 2014’te ve 24 Haziran 2018 seçimlerinde olmak üzere iki kez Cumhurbaşkanı seçilen ve halen görev başında bulunan kişi, genel 2. kez yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) seçimlerin yenilenmesine karar verir ise, madde 116/3’ün öngördüğü istisnai yolla 3. kez aday olabilir.”
Bu ne anlama geliyor? Kaboğlu, "TBMM seçimlerin yenilenmesine 3/5 çoğunluk oyu ile karar verebilir" diyerek, "Bu durumda, en az 360 vekil oyu ile Haziran 2023 öncesi bir tarihte seçim yapılmasına karar verilir ise, görev başındaki Cumhurbaşkanı yeniden aday olabilir. Başka bir deyişle, 2014’te ve 2018’de seçilen ve halen görevde bulunan Cumhurbaşkanı, madde 116/3’ün öngördüğü koşula bağlı kuralın gerçekleşmesi halinde üçüncü kez aday olabilir" dedi.
Artı Gerçek'ten Esra Çiftçi'ye konuşan Kaboğlu şöyle devam etti:
"2017’de Anayasa’da değişiklik yapıldı, Anayasa değişmedi. Bunun anlamı şudur: 7 Kasım 1982’de 2907 sayılı Kanun ile kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası yürürlükte. Zaman içinde yapılan değişiklikler, Anayasa’nın yürürlüğünü hiçbir zaman kesintiye uğratmadı ve etkileri, yalnızca değiştirilen maddeler ile sınırlı kaldı. Anayasa’nın bağlayıcı ve üstünlüğü, “Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır” hükmü (md.11) ile teyit edilmektedir.”
İbrahim Kaboğlu, özetle 2017 değişikliğinin, Anayasa’nın yürürlükteki hükümlerinin normatif yani bağlayıcı değerini kesintiye uğratmadığı için, 2007 Anayasa değişikliği ile öngörülen, “Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralını da etkilemediğini ifade ediyor.
2/17 değişikliği ile, bu genel kurala, koşula bağlı bir ayrık kural getirdiğini söyleyen Kaboğlu, ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hali olduğunu belirtiyor.
Kaboğlu sonuç olarak, iki dönemdir görevde bulunan Cumhurbaşkanının, hukuken 3. kez aday olamayacağını (md.101/2) buna karşılık, hukukun açtığı yolla siyasal iradenin ortaya çıkması koşulu gerçekleşirse yeniden aday olabileceğini söyledi.
