Sosyo Politik Saha Araştırmaları: Türk olmayanlar sosyal medyada hedef gösteriliyor

Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi’nin Türkiye’de sosyal medya davranışlarını incelediği son araştırması, sanal dünyada da derin bir ayrımcılığı ortaya koydu. İstanbul, Ankara, İzmir, Diyarbakır, Van, Mardin, Mersin, Batman, Bursa, Gaziantep ve Şanlıurfa’da 366 kişinin katılımıyla yapılan araştırmaya katılanların büyük çoğunluğu “Türkiye’de Türk olmayan kimliklere karşı sosyal medyada dışlayıcı/hedef gösterici söylemler ve davranışlara” tanık olduğunu söyledi.

“Türkiye’de Sosyal Ağ Platformlarında Farklı Etnik, Siyasi, Dini veya Cinsel Kimliklerin Ayrımcılık Hallerine İlişkin Araştırma Raporu” başlığıyla yayımlanan anket, 20 Şubat- 5 Mart 2022 arasında yapıldı. Anketin öne çıkan verileri ve katılımcıların profilleri şöyle:

Araştırma grubunda yer alan katılımcılara “Sosyal medyada etnik kimliğinizden dolayı ötekileştirildiğine ya da hedef gösterildiğine ne ölçüde tanık oluyorsunuz?” sorusu yöneltildi. Katılımcıların yüzde 69,4’ü “Sık Sık”, yüzde 19,1’i “Ara Sıra”, yüzde 7,1’i “Nadiren” ve yüzde 4,4’ü ise “Hiç” şeklinde yanıt verdi.

“Sosyal medyada dini inancınızın ötekileştirildiğine ya da hedef gösterildiğine ne ölçüde tanık oluyorsunuz?” sorusu karşısında katılımcıların yüzde 39,9’u “Sık Sık”, yüzde 29,5’i “Ara Sıra”, yüzde 14,2’si “Nadiren” ve yüzde 16,4’ü ise “Hiç” şeklinde yanıt vermiştir.

Araştırma grubunda yer alan katılımcılara “Sosyal medyada cinsel kimliğinizin ötekileştirildiğine ya da hedef gösterildiğine ne ölçüde tanık oluyorsunuz?” sorusu yöneltildi. Katılımcıların yüzde 30,6’sı “Sık Sık”, yüzde 12’si “Ara Sıra”, yüzde 13,7’si “Nadiren” ve yüzde 43,7’si ise “Hiç” şeklinde yanıt verdi.

Katılımcıların büyük çoğunluğu, dünya görüşlerinin sosyal medyada ötekileştirildiğini söyledi. Buna göre, “Sosyal medyada dünya görüşünüzün ötekileştirildiğine ya da hedef gösterildiğine ne ölçüde tanık oluyorsunuz?” sorusuna yüzde 63,9 “Sık Sık”, yüzde 22,4 “Ara Sıra”, yüzde 8,7 “Nadiren” yanıtını verdi. "Hiç" yanıtını verenlerin oranı yüzde 4,9’da kaldı.

“Etnik kimliğinizin hedef alındığını veya ötekileştirildiğini düşündüğünüzde tepkiniz ne oluyor?” sorusuna yanıtlar şöyle oldu: Katılımcıların yüzde 61,7’si “Eleştiriyorum”, yüzde 12,6’sı “Kızsam da üzülsem de hiçbir şey yapmıyorum”, yüzde 9,8’i “Umursamıyorum”, yüzde 6,6’sı “Üzüntülerimi dile getiriyorum”, yüzde 6’sı “Ben de kızıp, hedef gösterenin kimliğini hedef alıyorum”, yüzde 3,3’ü “Bu durum ile hiç karşılaşmadım” dedi.

Araştırma grubunda yer alan katılımcılara “Dini inancınızın hedef alındığını veya ötekileştirildiğini düşündüğünüzde tepkiniz ne oluyor?” sorusu yöneltildi. Yüzde 53,6’sı “Eleştiriyorum”, yüzde 22,4’ü “Umursamıyorum”, yüzde 10,4’ü “Kızsam da üzülsem de hiçbir şey yapmıyorum”, yüzde 7,1’i “Bu durum ile hiç karşılaşmadım”, yüzde 2,7’si “Ben de kızıp, hedef gösterenin kimliğini hedef alıyorum”, yüzde 2,2’si “Üzüntülerimi dile getiriyorum” ve yüzde 1,6’sı “Dini inancım yok” şeklinde yanıt verdi

Cinsel kimliğinizin hedef alındığını veya ötekileştirildiğini düşündüğünüzde tepkiniz ne oluyor?” sorusuna yanıtlar şöyle: Katılımcıların yüzde 40,4’ü “Eleştiriyorum”, yüzde 33,3’ü “Bu durum ile hiç karşılaşmadım”, yüzde 14,2’si “Umursamıyorum”, yüzde 6’sı “Ben de kızıp, hedef gösterenin kimliğini hedef alıyorum”, yüzde 3,8’i “Kızsam da üzülsem de hiçbir şey yapmıyorum”, yüzde 2,2’si “Üzüntülerimi dile getiriyorum” dedi.

Cinsel kimliğinizin hedef alındığını veya ötekileştirildiğini düşündüğünüzde tepkiniz ne oluyor?” sorusuna yanıtlar şöyle: Katılımcıların yüzde 40,4’ü “Eleştiriyorum”, yüzde 33,3’ü “Bu durum ile hiç karşılaşmadım”, yüzde 14,2’si “Umursamıyorum”, yüzde 6’sı “Ben de kızıp, hedef gösterenin kimliğini hedef alıyorum”, yüzde 3,8’i “Kızsam da üzülsem de hiçbir şey yapmıyorum”, yüzde 2,2’si “Üzüntülerimi dile getiriyorum” dedi.

“Sahip olduğunuz etnik/ulusal kimliğiniz dışındaki yerel kimlikleri öven söylemlere rastladığınızda tepkiniz ne oluyor?” sorusuna yanıtlarda katılımcıların yüzde 47,5’i “Desteklerim”, yüzde 24,6’sı “Eleştiririm”, yüzde 21,3’ü “Umursamam” ve yüzde 6,6’sı “Desteklemem” yanıtını verdi.

“Türkiye’de Türk olmayan kimliklere karşı sosyal medyada dışlayıcı/hedef gösterici söylemler ve davranışlar olduğuna tanık oldunuz mu?” sorusuna yanıtlarda “Sık Sık Tanık Oluyorum” diyenlerin oranı yüzde 82 çıkarken, “Hiç Tanık Olmuyorum” diyenler yüzde 0.5'te kaldı.

“Sahip olduğunuz etnik/ulusal kimliğiniz dışındaki yerel kimlikleri hedef gösteren, küçümseyen paylaşımlar gördüğünüzde tepkiniz ne oluyor?” sorusuna yanıtlarda, katılımcıların yüzde 71,6’sı “Eleştiriyorum”, yüzde 12’si “Kızsam da üzülsem de hiçbir şey yapmıyorum”, yüzde 8,2’si “Umursamıyorum”, yüzde 4,4’ü “Üzüntülerimi dile getiriyorum”, yüzde 3,3’ü “Ben de kızıp, hedef gösterenin kimliğini hedef alıyorum” ve yüzde 0,5’i “Bu durum ile hiç karşılaşmadım” yanıtını verdi.

"Sosyal medyada farklı kimliklere yönelik ayrımcı, dışlayıcı söylemler olduğunda; buna karşı verilen tepkileri ne ölçüde yeterli görüyorsunuz?” sorusuna yanıtlarda “Çok Yetersiz Görüyorum” ve “Yetersiz Görüyorum” diyenlerin oranının yüksekliği dikkat çekti.

Ankette, “Sosyal medyada kimliklere karşı dışlayıcı/ayrıştırıcı söylemler kurulduğunu düşünüyor musunuz?” sorusu da soruldu.

Buna göre katılımcılar;

Türklerin %4,9’u “Sık Sık”, %6’sı “Ara Sıra”, %39,9’u “Nadiren”, %49,2’si “Hiç”;
Kürtlerin %88,5’i “Sık Sık”, %7,1’i “Ara Sıra”, %3,3’ü “Nadiren”, %1,1’i “Hiç”;
Ermenilerin %87,4’ü “Sık Sık”, %7,7’si “Ara Sıra”, %2,7’si “Nadiren”, %2,2’si “Hiç”;
Yahudilerin %68,9’u “Sık Sık”, %16,9’u “Ara Sıra”, %10,9’u “Nadiren”, %3,3’ü “Hiç”;
Arapların %40,4’ü “Sık Sık”, %26,2’si “Ara Sıra”, %20,8’i “Nadiren”, %12,6’sı “Hiç”;
Alevilerin %79,8’i “Sık Sık”, %13,1’i “Ara Sıra”, %6,6’sı “Nadiren”, %0,5’i “Hiç”;
Müslümanların %8,7’si “Sık Sık”, %14,2’si “Ara Sıra”, %41,5’i “Nadiren”, %35,5’i “Hiç”;
Hristiyanların %40,4’ü “Sık Sık”, %30,6’sı “Ara Sıra”, %21,3’ü “Nadiren”, %7,7’si “Hiç”;
Ateistlerin %77’si “Sık Sık”, %13,7’si “Ara Sıra”, %7,7’si “Nadiren”, %1,6’sı “Hiç”
uğramadığı şeklinde yanıt verdi.

Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, söz konusu araştırmanın katılımcılarının profillerini de şöyle aktardı:

Araştırma grubunun yüzde 65,6’sı “Erkek”, yüzde 33,3’ü “Kadın”, yüzde 1,1’i “LGBTİ+” katılımcılardan oluşuyor.

Çalışmanın yüzde 29’u “25-34 Yaş”, yüzde 31,1’i yüzde 35-44 Yaş” grubundan oluşuyor.
Yüzde 67,8’i “Lisans”, yüzde 14,2’si “Lise”, yüzde 10,9’u “Lisansüstü” mezunu.

Katılımcıların yüzde 34,4’ünün hane aylık gelirinin 4 bin 500 TL ve altında olduğu, yüzde 5,5’i’ise “0TL-1500 TL” arasında aylık geliri bulunduğu belirtildi.

Katılımcıların anadil dağılımına bakıldığında yüzde 83,6’sı “Kürtçe”, yüzde 14,8’i “Türkçe”, yüzde 0,5’i “Ermenice”, yüzde 0,5’i “Arapça”, yüzde 0,5’i “Hemşince” anadillerine sahip olduğunu söyledi.

Yüzde 84,7’si “Kürt”, yüzde 10,9’u “Türk”, yüzde 1,6’sı “Ermeni”, yüzde 0,5’i “Hemşin” etnik kimliğine ait hissettiğini belirtirken, yüzde 2,2’si “Hiçbir etnik kimliğe ait hissetmiyorum” dedi.

İnanç açısından; yüzde 33,3’ü “Sünni Müslüman”, yüzde 24,6’sı “Ateist”, yüzde 18,6’sı “Deist”, yüzde 7,1’i “Alevi” inancına sahip olduklarını belirtti.

Katılımcıların yüzde 40,4’ünün kendini “Sol/Sosyalist”, yüzde 9,3’ünün “Demokrat”, yüzde 9,3’ünün “Hümanist”, yüzde 6,6’sının “Liberal”, yüzde 5,5’inin “Sosyal Demokrat” dünya görüşü ile tanımladığı görüldü.

Kaynak: Gazete Duvar