Sosyal Demokrasi Vakfı, İstanbul Planlama Ajansı, Sıfır Ayrımcılık Derneği katkılarıyla, Panaliz Araştırma tarafından yapılan, Friedrich Ebert Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği desteğiyle gerçekleşen, Adana, Artvin, Diyarbakır, Gaziantep, İstanbul illerinde Abdallar, Lomlar, Romlar, Domlar arasından seçilen 600 kişiyle görüşme yapılarak hazırlanan, Türkiye’de Roman Toplulukları ve Yoksulluk Araştırması Raporu yayınlandı. Araştırma 16 – 23 Kasım 2021tarihleri arasında yapılmış.
Araştırmanın bulgularına göre: Roman çocuklardan 17,0’si okulu bırakmış, %21,2’i İlkokul, %14,2’si ortaokul, %6,8’zi lise, %1,7’si meslek lisesi, %1,5’i iki yıllık yüksekokul, %1,2’si üniversite, %0,2’si açık öğretimde üniversite bitirmiş, %0,2’si yüksek lisans, doktora yapmış, %32,2’ü okuryazar değil, %3,8’zi eğitimi olmayan okuryazar. Roman yurttaşların eğitim durumları çok düşük.
Okul çağındaki çocukların %23,2’inin eğitim olanaklarına hiç erişemediği, %11,4’ünün çok rahat erişebildiği görülmüş.
Roman yurttaşların %40.7, günlük yaşamlarında kendilerini hiç mutlu hissetmezken, %11.3’ü çok mutlu hissetiklerini, %40,0’ı yaşamlarından hiç memnun olmadıklarını, %9,0’u çok memnun olduklarını belirtmişler.
Roman yurttaşlar, %9,7’si sağlığa hiç erişemediklerini, %12,7’si sağlığa erişemediklerini, %9,5’i ne erişebildiklerini, ne erişemediklerini, %45,3’ü erişebildiklerini, %22,8’i çok rahat erişebildiklerini açıklamışlar.
Türkiye Cumhuriyeti’nde %76,8 olan yaşam ortalamasının, Roman yurttaşlarda 68,5 olduğu saptanmış. Roman kadınlarda yaş ortalaması 70,5, erkeklerde %66,7 olduğu görülmüş. Bu oranlar: İsviçre’de 82,8, 2016 doğumlu biri için dünya ortalaması 72,48 yıl olarak saptanmış durumda. Roman yurttaşlarımızın Türkiye Cumhuriyeti ve Dünya ortalamasının altında bir yaşam süresinde yaşadıkları ortaya çıkıyor.
Çalışmayan Roman yurttaşlarının %72,5, çalışanların 22,5 olduğu görülmüş.
Roman yurttaşlarımızın 26,2’nin hiç sosyal güvencesi olmadığı, %22,0’nin GSS’den yararlandığı, %18,0’inin Yeşil Kart taşıdığı, %17’sinin Eşi/Babası/Annsi üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlandıkları, %16,3’ünün kendisinin SGK’lı olduğu anlaşılmış.
Roman yurttaşların %62,8’nin sosyal yardım alamadıkları, 37,8 Kaymakamlık, Belediye, Sosyal Yardım Kurumundan yardım alabildikleri
Roman yurttaşların çocuklarının %91.1’inin okulöncesi eğitim kurumundan yararlanamadıkları, %8,9’unun yararlanabildiği görülmüş.
0-5 yaş arası çocuklarının % 36,6 eğitim kurumlarında sürekli sorun yaşadıkları, %9,9’unun epey sorun yaşadıkları, 20,8 biraz sorun yaşadığı, 9,9’unun pek sorun yaşamadığı, 19,8’inin için sorun yaşamadığı dile getirilmiş.
Araştırmada Roman yurttaşların Çocuklarının geleceklerinden %5,2’sinin hiç endişe duymadığı, %4,3’ünün endişe duymadığı, %10,9 nisbeten endişe duyduğu, %79,5’inin oldukça endişe duyduğu saptanmış. Her 5 kişiden 4’ü çocuklarının geleceklerinden oldukça umutsuz olduklarını dile getirmişler.
Romanların %66,1’i okul yöneticisi, öğretmen ya da arkadaşları tarafından ayrımcılığa uğratıldıklarını, %33.9’u uğratılmadıklarını dile getirmişler. Günlük yaşamda ayrımcılığa uğratıldıklarını söyleyenlerin oranı %85,5.
Araştırmanın bulgularına göre: Roman vatandaşlarının ortalama aylık geliri 1.426 TL. Araştırmaya katılan Romanların yüzde 77.5’i işsizlik sorunu yaşadığını, yüzde 57.5’si kirada oturduğunu ve yüzde 83.2’si sobayla ısındığı belirtilmiş.
Bu bulguların somut gerçeği eksiksiz biçimde yansıttığı söylenemez. Ancak gerçeğe çok yakın bilgiler olduğunu düşünmemiz gerekmekte.
